Behandeling bij de Waag

Gepubliceerd op April 3rd, 2023

Thierry, jij werkt als GZ-psycholoog en systeemtherapeut bij de Waag, voor sommige mensen kan het een grote stap zijn om in behandeling te gaan, wat kunnen ze verwachten?

“Het is inderdaad een flinke, maar ook moedige stap om uit je geheime wereld te stappen. Het is heel belangrijk om te weten dat ik een normaal mens ben met een naam. Ik ben geen dokter met een witte jas of een man in driedelig pak. Je hoeft hier ook niet op een bank te liggen. Ik heb een spreekkamer waar we 1-op-1 aan een tafel zitten, waar je open je verhaal kunt doen en waar naar je geluisterd wordt.

Ik stel vragen, maar doe niet aan waarheidsvinding. Ik ben geen politieagent. Een rechter ben ik ook niet. Met een open houding stel ik de mensen die bij mij komen veel vragen. Je vertelt me wat je wil vertellen. Als dat de helft is, kan ik iemand ook maar voor de helft helpen.”

Is alles wat de mensen je vertellen vertrouwelijk?

“Ja, ik heb een geheimhoudingsplicht. Als iemand bijvoorbeeld zegt naar kinderporno* te kijken, meld ik dit niet. Als iemand nog gehoord wordt door de politie, deel ik ook geen informatie met justitie. En je ligt er tijdens een behandeling ook niet uit als je toch nog wel een keer naar beeldmateriaal van seksueel kindermisbruik hebt gekeken. Maar het doel van de behandeling is wel dat het seksueel grensoverschrijdende gedrag stopt.

Ik heb naast een geheimhoudingsplicht, ook een meldplicht. Als iemand bijvoorbeeld zegt opgewonden te raken van een oppaskindje en van plan is om dit kind iets aan te doen, en dit is geen bluf of opschepperij, heb ik de plicht om dit te melden om een mogelijk delict te voorkomen. ”

Hoe verloopt een eerste bezoek?

“Het eerste bezoek heet een intake. Dit is een gesprek om te kijken of je behandeld kunt worden om grensoverschrijdend of strafbaar gedrag te voorkomen. Aan de hand van al de vragen die ik heb gesteld, kijk ik wat er precies aan de hand is. Ik vraag onder andere naar de reden van de aanmelding, welke problemen iemand heeft, of er een partner en kinderen zijn, of de politie erbij betrokken is, of iemand werkt, hoe het contact met vrienden en kennissen is, of er sprake is van eerdere psychische problemen, een misbruik verleden of een verslaving.

Zonder alle details te weten, krijg ik tijdens de intake een beeld waarom iemand seksueel grensoverschrijdend gedrag vertoont (biedt het bijvoorbeeld troost, zoekt iemand spanning, is het een manier om sombere gedachten kwijt te raken, is iemand eenzaam of is het een manier om met problemen om te gaan?) en of iemand ook echt van dit gedrag af wil. En ik kijk of de problematiek te behandelen is en je bij de Waag in behandeling kunt komen.

Zo’n intake is overigens ook bedoeld voor de persoon die in behandeling wil. Misschien vindt iemand het gebouw vervelend, of heeft iemand geen goed gevoel bij de behandelaar. De persoon kan zelf kiezen of hij met de Waag in zee wil gaan.”

Hoe verloopt een behandeling?

“Een behandeling is altijd maatwerk. De behandeling is helemaal op degene die in behandeling gaat afgestemd. Samen maken we een behandelplan die past bij jouw situatie. In dit behandelplan staat het doel wat je wil bereiken en alles waaraan gewerkt moet worden om te voorkomen dat je (weer) seksueel grensoverschrijdende gedrag (en soms strafbaar gedrag) gaat vertonen.

De individuele behandeling wordt aangevuld met modules, een soort deelbehandelingen, die voor jou van belang zijn.

Tijdens de behandeling leer je je eigen risicosignalen herkennen die mogelijk gaan leiden tot seksueel grensoverschrijdend gedrag. Ook leer je anders te kunnen denken en daardoor iets anders te doen, als de drang er is over de scheef te gaan, sporten of de hond uitlaten bijvoorbeeld. Of iemand bellen.”

Wat is de rol van de omgeving?

“Het is super belangrijk dat er iemand is die je vertrouwt, al is het er maar een, die je kan steunen als je de neiging hebt slechte dingen te doen. Dit kan iemand uit je omgeving zijn, Stop it Now of de Waag.

Mijn ervaring met de mensen die hier komen: als je je verhaal al die tijd voor jezelf hebt gehouden, maar uiteindelijk met een naaste deelt, zorgt dat voor een enorme opluchting. Terwijl je aanvankelijk misschien dacht te worden uitgekotst en het schaamtevol is om het te vertellen, hoor ik eigenlijk altijd dat iemand positief verrast is door de reactie van de ander.”

Hoe lang duurt een behandeling?

“Dit vragen de mensen die bij mij komen ook vaak, maar het is net hoe het treintje loopt. De ene is een sneltrein, de ander een diesel. Je moet ook niet in termen van tijd denken, maar kijken naar de stappen die je zet. Als de behandeldoelen behaald zijn, de risico’s in kaart zijn gebracht en duidelijk is wat je moet doen in tijd van nood, ben je aan het einde van de behandeling gekomen.”

Wanneer is een behandeling voor jou geslaagd?

“Als ik mezelf overbodig heb gemaakt. Dan zit het werk erop. Een ultieme behandeling? Ik wil dat mensen gaan voelen dat ze echt misbruik aan het plegen zijn en daarmee schade toebrengen, ook als ze zelf niet aan een kind zitten. Als ze dat gevoel echt hebben en het gedrag daarom vanuit een interne motivatie niet meer willen en kunnen vertonen. Dat is een ultieme behandeling voor mij.”

Hoe komen mensen bij de Waag terecht?

“Ze kunnen verwezen worden door een (huis)arts, de reclassering, justitie of de politie. Als ze via de reclassering komen, is een behandeling niet vrijwillig.

Naar de huisarts gaan, is voor sommigen een drempel. Maar je hoeft niet alles te zeggen. Als je zegt dat je voor seksuele problemen naar de Waag wil, is dat voor de meeste huisartsen voldoende. Zij weten dat het dan met het willen voorkomen van grensoverschrijdend gedrag te maken heeft. Als een huisarts meer wil weten, kun je zeggen dat je dat niet wil delen. En weet dat een huisarts, net als ik, ook geheimhouding heeft.”

Hoe ziet de samenwerking met Stop it Now eruit?

“Tijdens het contact met Stop it Now kan blijken dat je behoefte hebt aan een behandeling. Voordat je in behandeling gaat, kan Stop it Now je anoniem in contact brengen met mij, of een van mijn collega’s. Stop it Now plant een gesprek van een half uur voor je in, en op het afgesproken tijdstip bel je met de behandelaar. Dit is anoniem, vertrouwelijk en gratis. En kan zonder verwijzing. Je kunt tijdens het gesprek al je vragen stellen en eventuele twijfels bespreken. Zo’n gesprek kan overigens ook anoniem hier bij de Waag. Het is prettiger elkaar aan te kijken en je ziet meteen hoe de behandelaar en de behandelkamer eruit zien. Als je in behandeling wil, is er wel een verwijzing nodig.

De meeste gestelde vraag van iemand die naar kinderporno* kijkt, is: “Ik ben al over die grens gegaan en wil er vanaf, maar ik ben bang dat de politie toch op de stoep staat.” Ik informeer realistisch en kan niet zeggen dat het wel goed komt. Ik zeg tegen kinderpornokijkers dat de politie ook op fora en het darkweb zit, en zo de mensen die naar misbruikbeelden kijken thuis kunnen achterhalen. Je bent op je zolderkamer dus niet veilig. Als het om strafbaar gedrag gaat, zal diegene zich vaak ook bij een rechter moeten verantwoorden.”

Waarom vind je het belangrijk dergelijke gesprekken te voeren?

“Ik gun iedereen een behandeling. Ook de mensen die het moeilijk vinden om die stap te zetten. En ook de mensen die de ernst niet zien en zeggen dat het wel mee valt. Ik hoop dat ik ze kan motiveren en de drempel kan verlagen om in behandeling te gaan. Het gesprek is vrijblijvend. Als je een behandeling dan nog niet ziet zitten dan weet je in elk geval de mogelijkheden. En dat helpt mogelijk in de toekomst om de stap tot behandeling wel te maken.”